ปีที่ ๑๖ ฉบับที่ ๗๖ ประจำวันที่ ๙ สิงหาคม ๒๕๖๑ หนอนชอนใบส้ม

ปีที่ ๑๖ ฉบับที่ ๗๖ ประจำวันที่ ๙ สิงหาคม ๒๕๖๑
หนอนชอนใบส้ม (Citrus Leaf miner)

            เตือนเกษตรกรผู้ปลูกพืชตระกูลส้มในทุกภาคของประเทศไทย เฝ้าระวังติดตามสถานการณ์หนอนชอนใบส้มเข้าทำลายโดยเฉพาะในช่วงที่มีการแตกใบอ่อน เนื่องจากช่วงนี้สภาพอากาศร้อนชื้น อุณหภูมิเฉลี่ยค่อนข้างสูง เหมาะสมต่อการระบาด ดังนั้น ขอให้เกษตรกรหมั่นสำรวจสวนส้มอย่างสม่ำเสมอ หากพบใบมีรอยเป็นเส้นทางสีขาวเรียวยาวในระยะเริ่มแรกและขยายใหญ่ขึ้นเป็นทางคดเคี้ยวคล้ายงู ใบมีลักษณะบิดงอลงทางด้านที่หนอนทำลาย ให้รีบแจ้งหรือขอคำแนะนำจากสำนักงานเกษตรอำเภอ หรือสำนักงานเกษตรจังหวัดใกล้บ้าน เพื่อดำเนินการหาแนวทางป้องกัน ควบคุมและกำจัดก่อนเกิดการระบาดรุนแรง

ชื่อวิทยาศาสตร์ :   Phyllocnistis citrella Stainton

วงศ์  :   Phyllocistidae

อันดับ  :   Lepioptera

ชื่ออื่น  :   -

รูปร่างลักษณะ
            ตัวเต็มวัยเป็นผีเสื้อกลางคืนขนาดเล็กมาก ความกว้างเมื่อกางปีกออกทั้งสองข้างประมาณ ๖ - ๘ มิลลิเมตร ลำตัวสีนวลแวววาว เพศเมียวางไข่เป็นฟองเดี่ยว ๆ บริเวณใกล้เส้นกลางใบ ส่วนใหญ่จะพบใต้ใบมากกว่าบนใบส้ม
            ไข่ มีลักษณะคล้ายหยดน้ำ สีเหลืองอมเขียวใส
            ตัวหนอนเมื่อออกจากไข่แล้วจะเจาะเข้าใต้ผิวใบทันที ตัวหนอนสีเหลืองอ่อน จนเหลืองเข้ม ระยะสุดท้ายจะถักใยยึดริมขอบใบพับมาคลุมตัวแล้วเข้าดักแด้
            ดักแด้ สีเหลืองเข้มจนถึงน้ำตาล มีหนามแหลมที่ปลายส่วนหัว อยู่ในบริเวณทรงพุ่มของต้นส้ม อาจพบตามพงหญ้าใต้ต้นด้วย

พืชอาหาร
            พืชตระกูลส้มทุกชนิด เช่น ส้มเขียวหวาน มะนาว มะกรูด ส้มโอ ส้มเกลี้ยง ส้มแป้น ส้มจี๊ด เป็นต้น

ลักษณะการทำลาย
            หนอนชอนใบส้มเมื่อฟักออกจากไข่แล้วจะเจาะแวกซ์ หรือ ผิวเคลือบใบ แล้วค่อย ๆ สอดตัวเข้าคืบคลานกัดกินเนื้อเยื่อใบไป 5 - 10 วัน จนกลายเป็นลายเส้น ใบจนบิดเบี้ยวผิดรูป หงิกงอ ขอบใบม้วนเข้า ส่งผลให้ต้นแคระแกร็น ไม่ติดผล นอกจากนั้นบริเวณที่หนอนชอนใบเจาะไว้ ยังเป็นช่องทางให้เชื้อสาเหตุโรคเข้าทำลายต้นมะนาวได้อีก เช่น โรคแคงเกอร์ ถ้ามีการระบาดมากหนอนจะเข้าทำลายกิ่งอ่อนและผลด้วย ทำให้ต้นส้มชะงักการเจริญเติบโต

การแพร่ระบาด
            ระบาดมากในช่วงฤดูฝน ทำลายประมาณ 90 - 100 % ในขณะที่ฤดูหนาวมียอดอ่อนถูกทำลายประมาณ 20 %

กรมส่งเสริมการเกษตร แนะนำวิธีการป้องกันกำจัด ดังนี้
            ๑. สำรวจแปลงอ้อยอย่างสม่ำเสมออย่างน้อยสัปดาห์ละครั้ง
            ๒. เก็บยอดหรือใบที่ถูกหนอนชอนใบทำลาย ออกมาทำลายโดยการเผาทิ้งเพื่อลดปริมาณหนอนในส้มรุ่นต่อไป
            ๓. พ่นด้วยสารเคมีกำจัดแมลง โดยพ่นให้ทั่วทั้งต้น เช่น
                       - ปิโตรเลียมสเปรย์ออยล์ ๘๓.๙๐% อีซี อัตรา ๔๐ มิลลิลิตรต่อน้ำ ๒๐ ลิตร หรือ
                       - สารโคลไทอะนิดิน ๑๖% เอสจี อัตรา ๕ กรัมต่อน้ำ ๒๐ ลิตร หรือ
                       - ไทอะมีโทแซม ๒๕% ดับเบิ้ลยูจี อัตรา ๕ กรัมต่อน้ำ ๒๐ ลิตร

ศัตรูธรรมชาติ
            ๑. แมลงห้ำ ๒ ชนิด คือ แมลงช้างปีกใส มด
            ๒. แตนเบียน ๑๓ ชนิด ที่พบเป็นประจำ ๓ ชนิด ได้แก่
                       - Ageniaspis citricola Logvinoslaya ทำให้หนอนชอนใบส้มตายในระยะดักแด้ ๒๒ - ๖๒ % เป็นแตนเบียนที่พบมากที่สุด
                       - Cirrospillus ingenuus ( Subba Rao &Ramamani ) เป็นแตนเบียนในระยะดักแด้
                       - Quadrastichus sp. ทำให้หนอนตายในวันที่ ๓- ๔

 

ที่มา :  ๑. กรมวิชาการเกษตร
           ๒. http://www.sotus.co.th/site/articles_detail.php?kw=145&pw=1

ที่ปรึกษา      :  นางจิระนุช  ชาญณรงค์กุล  ผู้อำนวยการกองส่งเสริมการอารักขาพืชและจัดการดินปุ๋ย
                        นางสาวสุมนา  สิมาสฤษฏ์  ผู้อำนวยการกลุ่มพยากรณ์และเตือนการระบาดศัตรูพืช

เรียบเรียงโดย :  นางสาวเบญจมาภรณ์  ชุ่มจิตร  นักวิชาการเกษตรชำนาญการ     กลุ่มพยากรณ์และเตือนการระบาดศัตรูพืช กองส่งเสริมการอารักขาพืชและจัดการดินปุ๋ย