ปีที่ ๑๖ ฉบับที่ ๔๙ ประจำวันที่ ๖ มิถุนายน ๒๕๖๑ โรคพุ่มแจ้มันสำปะหลัง

ปีที่ ๑๖ ฉบับที่ ๔๙ ประจำวันที่ ๖ มิถุนายน ๒๕๖๑
โรคพุ่มแจ้มันสำปะหลัง (Cassava Witche's broom)

            เตือนเกษตรกรผู้ปลูกมันสำปะหลังในทุกภาคของประเทศไทย โดยเฉพาะจังหวัดที่เป็นแหล่งปลูกมันสำปะหลังที่สำคัญของประเทศในภาคตะวันออก
ภาคตะวันออกเฉียงเหนือ และภาคเหนือตอนล่างได้แก่ จังหวัดชลบุรี ระยอง จันทบุรี ตราด สระแก้ว นครนายก ปราจีนบุรี นครราชสีมา ศรีสะเกษ พิจิตรอุบลราชธานี กำแพงเพชร และจังหวัดพิษณุโลก ซึ่งในหลายพื้นที่   เริ่มปลูกมันสำปะหลังในช่วงต้นฤดูฝนช่วงนี้ขอให้เกษตรกรหมั่นสำรวจแปลงมันสำปะหลังอย่างสม่ำเสมอ หากพบ
ต้นมันสำปะหลังมีลักษณะแตกยอดเล็กๆ ยอดแคระแกรน มีการแตกตาข้างมาก ก้านใบสั้นเป็นกระจุก ใบเล็กลงสีเหลือง และมีใบแห้งติดกิ่งหรือร่วงหล่น
หรือต้นมันสำปะหลังแคระแกรนอาการคล้ายถูกเพลี้ยแป้งมันสำปะหลังทำลายให้รีบแจ้งเจ้าหน้าที่สำนักงานเกษตรอำเภอ หรือสำนักงานเกษตรจังหวัด เพื่อเตรียมการ
หาแนวทางป้องกันกำจัดก่อนเกิดการระบาดรุนแรง ซึ่งอาจส่งผลกระทบต่อผลผลิตมันสำปะหลังได้  

เชื้อสาเหตุ  :  เชื้อไฟโตพลาสมา

ลักษณะอาการ
            ลักษณะอาการคล้ายกับการทำลายของเพลี้ยแป้ง โดยเชื้อไฟโตพลาสมาทำให้ท่อลำเลียงอาหารอุดตัน ส่วนยอดแคระแกรน มีการแตกตาข้างมาก ยอดเป็นพุ่ม
ใบเล็กลงสีเหลืองซีด และมีใบแห้งติดกิ่งหรือร่วงหล่น ใบที่เป็นโรคจะเริ่มแห้งตายจากใบล่างขึ้นไปถึงที่ปลายยอด ต่อมากิ่งก้านจะแห้งตายจากยอด (Die back) ลำต้น
แคระแกรน ท่ออาหารใต้เปลือกลำต้นหรือหัวเปลี่ยนเป็นเส้นสีน้ำตาลดำหากระบาดรุนแรงมันสำปะหลังจะยืนต้นตาย ผลผลิตลดลงถึง ๙๐ เปอร์เซ็นต์

การแพร่ระบาด
            แพร่กระจายผ่านทางท่อนพันธุ์เป็นส่วนใหญ่ และมีเพลี้ยจักจั่นเป็นพาหะนำโรคมาสู่ต้นมันสำปะหลัง

กรมส่งเสริมการเกษตร แนะนำวิธีการป้องกันกำจัด ดังนี้
            ๑. สำรวจแปลงมันสำปะหลังอย่างสม่ำเสมอ อย่างน้อยสัปดาห์ละครั้ง
            ๒. ใช้พันธุ์ที่ปลอดโรค หรือจากต้นพันธุ์มันสำปะหลังที่ไม่แสดงอาการของโรค
            ๓. ขุดหรือถอนต้นที่เป็นโรคไปเผาทำลายนอกแปลง
            ๔. ปลูกพืชหมุนเวียนเพื่อป้องกันกำจัดเชื้อโรคจากต้นมันสำปะหลังที่เป็นโรคตกค้างอยู่ในแปลง
            ๕. หลีกเลี่ยงการขนย้ายท่อนพันธุ์จากแหล่งที่มีโรคไปสู่แหล่งที่ยังไม่เคยมีการระบาด     
            ๖. กำจัดวัชพืชที่แหล่งพักเชื้อ หรือเป็นที่อาศัยของแมลงพาหะนำโรคในแปลง เช่น ต้นสาบม่วง
            ๗. กำจัดแมลงพาหะนำโรค เช่น เพลี้ยจักจั่น

ที่มา  :  ๑. กาญจนา วาระวิชะนี, ปริเชษฐ์ ตั้งกาญจนภาสน์ และวันเพ็ญ ศรีทองชัย, การตรวจสอบเชื้อไฟโตพลาสมาสาเหตุโรคพุ่มแจ้ (witches’ broom)
                  ของมันสำปะหลังโดยเทคนิคทางอณูชีววิทยา กลุ่มวิจัยโรคพืช สำนักวิจัยพัฒนาการอารักขาพืช (http://doa.go.th/research/showthread.php?           
                  tid=610&pid=612)
             ๒. ภาควิชาโรคพืช คณะเกษตร มหาวิทยาลัยเกษตรศาสตร์
             ๓. การจัดการมันสำปะหลังอย่างยั่งยืนในเอเชียจากงานวิจัยสู่การปฏิบัติ โดย Reinhardt Howeler และ Tin Maung Aye แปลโดย มาลินี  พิทักษ์
                 และวิลาวัลย์  วงษ์เกษม

ที่ปรึกษา      :  นางจิระนุช  ชาญณรงค์กุล  ผู้อำนวยการกองส่งเสริมการอารักขาพืชและจัดการดินปุ๋ย
                        นางสาวสุมนา  สิมาสฤษฏ์  ผู้อำนวยการกลุ่มพยากรณ์และเตือนการระบาดศัตรูพืช

เรียบเรียงโดย :  นางสาวเบญจมาภรณ์  ชุ่มจิตร  นักวิชาการเกษตรชำนาญการ
                            นายสามารถ  ศรีวิลัย  นักวิชาการเกษตรชำนาญการ
                            กลุ่มพยากรณ์และเตือนการระบาดศัตรูพืช กองส่งเสริมการอารักขาพืชและจัดการดินปุ๋ย