หน่วยงานภายใต้สังกัดกระทรวงเกษตรและสหกรณ์ ได้คัดเลือกตัวแทนเกษตรกรจิตอาสาในท้องถิ่นตามความชำนาญเฉพาะสาขา ให้เป็นอาสาสมัครเกษตร (อกษ.) มี 16 สาขา ดังนี้
1. อาสาสมัครเกษตรและสหกรณ์
2. อาสาสมัครฝนหลวง
3. ครูบัญชีอาสา
4. ประมงอาสา
5. อาสาปศุสัตว์
6. หมอดินอาสา
7. เกษตรหมู่บ้าน
8. อาสาสมัครสหกรณ์
9. อาสาสมัครชลประทาน
10. เศรษฐกิจการเกษตรอาสา
11. อาสาปฏิรูปที่ดินเพื่อเกษตรกรรม
12. ชาวนาอาสา
13. ครูยางอาสา
14. สารวัตรเกษตร
15. Q อาสา
16. หม่อนไหมอาสา
ส่วนอาสาสมัครเกษตรหมู่บ้าน เรียกย่อๆ ว่า อกม. เป็นเกษตรกรจิตอาสา ที่มาจากการคัดเลือกของอาสาสมัครเกษตรทุกสาขา คัดเลือกกันเอง หมู่บ้านละ 1 คน ให้มาเป็นผู้ประสานงานระหว่างอาสาสมัครเกษตรสาขาต่างๆ เกษตรกรในหมู่บ้าน และหน่วยงานภาครัฐที่เกี่ยวข้อง อยู่ในวาระคราวละ 4 ปี ปัจจุบันกรมส่งเสริมการเกษตร ได้จัดตั้ง อกม. ทั่วประเทศแล้วรวม 75,095 ราย
ความสำคัญของ อกม.
อาสาสมัครเกษตรหมู่บ้าน (อกม.) เป็นบุคคลที่มีความสำคัญที่จะร่วมขับเคลื่อนงานไปพร้อมกับเจ้าหน้าที่กระทรวงเกษตร ฯ ในการประสานงานกับหน่วยงานต่าง ๆ เพื่อแจ้งข้อมูลข่าวสารทางการเกษตรที่เป็นประโยชน์ให้กับเกษตรกรในพื้นที่ ซึ่ง อกม.เป็นผู้ที่มีส่วนสำคัญสนับสนุนเจ้าหน้าที่สำรวจ จัดเก็บข้อมูลพื้นฐานด้านการเกษตร มีส่วนร่วมในการจัดทำแผนพัฒนาการเกษตร แผนพัฒนาการเกษตรระดับหมู่บ้าน ประสานงานการถ่ายทอดความรู้และแก้ไขปัญหาการเกษตร สนับสนุนในการช่วยเหลือเยียวยาเกษตรกรที่ได้รับผลกระทบจากภัยพิบัติต่าง ๆ รวมทั้งการรายงานสถานการณ์ฉุกเฉินเร่งด่วน เช่น การระบาดศัตรูพืช เป็นต้น
กระทรวงเกษตรและสหกรณ์ ขับเคลื่อนงานอาสาสมัครเกษตรหมู่บ้าน ในด้านการส่งเสริมและพัฒนาศักยภาพ อกม. แลกเปลี่ยนเรียนรู้ตามบทบาทหน้าที่ ในฐานะเป็นผู้ช่วยเจ้าหน้าที่ภาครัฐ ให้สามารถสนับสนุนงานส่งเสริมการเกษตรและงานตามภารกิจของกระทรวงเกษตรและสหกรณ์ นอกจากนี้ ยังสนับสนุนให้ อกม. มีระบบการทำงานที่มีประสิทธิภาพ เป็นกลไกและมีส่วนร่วมในการพัฒนางานส่งเสริมการเกษตรในพื้นที่ เชื่อมโยงเครือข่าย การปฏิบัติงานตามบทบาทหน้าที่และพัฒนาให้เป็นต้นแบบแก่เกษตรกรทั่วไป รวมถึงการสร้างขวัญกำลังใจ สร้างการรับรู้ให้สาธารณชน พร้อมทั้งเผยแพร่ผลงานของ อกม. และยกย่องเชิดชูเกียรติให้แก่อาสาสมัครเกษตร ในฐานะเกษตรกรผู้มีจิตอาสา ให้โอกาสในการแสดงความเป็นผู้นำและเป็นที่เชื่อถือยอมรับของเกษตรกร
อกม. จึงเป็นกำลังสำคัญของกระทรวงเกษตรและสหกรณ์ระดับหมู่บ้าน นอกจากนี้ ยังเป็นผู้รู้จักพื้นที่และมีความเข้าใจเกษตรกร รู้ปัญหาและขีดความสามารถในการพัฒนาภาคการเกษตรของแต่ละหมู่บ้านเป็นอย่างดี
บทบาทหน้าที่ของ อกม.
บทบาทหน้าที่ที่สำคัญของ มีดังนี้
1. จัดเก็บรวบรวมข้อมูลพื้นฐานด้านการเกษตรของหมู่บ้าน เช่น การขึ้นทะเบียนเกษตรกร (ทบก.) เป็นต้น
2. ร่วมกับกรรมการหมู่บ้านและหน่วยงานที่เกี่ยวข้องในการจัดทำแผนพัฒนาการเกษตรระดับหมู่บ้าน
3. ประสานงานในการถ่ายทอดความรู้และการแก้ไขปัญหาของเกษตรกรในหมู่บ้าน
4. ติดตามสถานการณ์การเกษตรในหมู่บ้านและรายงานเหตุการณ์ฉุกเฉินเร่งด่วนต่อหน่วยงานที่เกี่ยวข้อง เช่น เฝ้าระวังการเกิดภัยธรรมชาติและสถานการณ์ฉุกเฉินรายงานต่อหน่วยงานที่เกี่ยวข้อง เป็นต้น
5. ปฏิบัติงานที่เป็นประโยชน์ต่อเกษตรกรและชุมชน เช่น เป็นผู้สื่อข่าวเกษตรประจำหมู่บ้าน แจ้งเตือนภัยธรรมชาติให้แก่เกษตรกรในหมู่บ้านหรือชุมชน เป็นต้น
สิทธิประโยชน์ที่ อกม. จะได้รับ
1. มีบัตรประจำตัวและได้รับเกียรติบัตร
2. ได้รับโอกาสเข้าร่วมโครงการและกิจกรรมต่างๆ ของกระทรวงเกษตรและสหกรณ์
3. ได้รับโอกาสในการฝึกอบรมและศึกษาดูงานเพื่อพัฒนาศักยภาพและพัฒนากระบวนการเรียนรู้ด้านการพัฒนาการเกษตรและการสหกรณ์ ตามที่กระทรวงเกษตรและสหกรณ์จัดขึ้น
4. ได้รับสิทธิประโยชน์อื่นๆ เพิ่มเติมตามที่คณะกรรมการนโยบายอาสาสมัครเกษตรกำหนด
หากเราต้องการทราบว่าใคร เป็น อกม. ในชุมชนของเรา สามารถสอบถามได้ที่สำนักงานเกษตรอำเภอในพื้นที่ ผู้ใหญ่บ้าน หรืออาสาสมัครเกษตรสาขาต่างๆ เป็นต้น
